ÖZET
Amaç:
Benign (iyi huylu) gözkapağı tümörlerinin klinik ve histopatolojik özelliklerini değerlendirmek.
Gereç ve Yöntem:
Ocak 2009-Mayıs 2010 tarihleri arasında iyi huylu gözkapağı kitlesi nedeniyle Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları AD’nda opere edilen ve patoloji sonucu belli olan hastaların kayıtları retrospektif olarak incelendi. Tüm olgulara ön segment fotoğrafisi uygulandı ve patoloji sonuçlarıyla karşılaştırıldı.
Sonuçlar:
Yetmiş dokuz hastanın 43'ü erkek (%54), 36'sı kadındı (%46). Olguların ortalama yaşı 53 yıl (veri aralığı: 10 - 82 yıl) idi. İyi huylu gözkapağı tümörleri en sık 50-60 yaş grubunda (%29) görülmekteydi. Bunu 60-70 yaş grubu (%23) ve 40 -50 yaş grubu (%16) izlemekteydi. İyi huylu gözkapağı tümörlerinin histopatolojik tanıları sıklık sırasına göre nevüs (15 olgu, %19), papillom (15 olgu, %19), seboreik keratoz (11 olgu, %14), inflamatuar lezyon (10 olgu, %13), epidermal inklüzyon kisti (8 olgu, %10) ve sudoriferöz kist (6 olgu, %7) idi. Nevüsler en sık 60-70 yaş grubunda (%40) görülmekteydi (yaş ortalaması 51 yıl) ve olguların %67’si kadındı. Papillomlar en sık 50-60 yaş arasında (%40) görülmekteydi (yaş ortalaması 50 yıl) ve olguların %53’ü kadındı. Seboreik keratoz en sık 60-70 yaş grubunda (%36) görülmekteydi (yaş ortalaması 58 yıl) ve olguların %82’si erkekti. İnflamatuar lezyonlar ise en sık 50-60 yaş grubunda (%50) görülmekteydi (yaş ortalaması 59 yıl) ve kadın erkek oranı eşitti.
Tartışma:
Nevüs ve papillomlar en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleridir. Bunları seboreik keratoz ve inflamatuar lezyonlar izlemektedir. İyi huylu gözkapağı tümörlerinin %50’den fazlası 50-70 yaş grubunda gözlenmektedir. Bu seride kadınlarda nevüs, erkeklerde seboreik keratoz daha sık gözlenmektedir.(Turk J Ophthalmol 2012; 42: 43-6)
Giriş
Göz ve çevresinde en sık görülen tümörler, gözkapağı tümörleridir.1-4 Deri, mukoza ve stromal destek dokudan oluşan gözkapağında çeşitli benign (iyi huylu) ve malign tümörler görülebilir.1,5-7 Perioküler deri lezyonlarının çoğu iyi huylu olmasına rağmen malign tümörlerin hayatı tehdit edici potansiyelleri nedeniyle ayırıcı tanının yapılması büyük önem taşımaktadır.5,8,11 Gözkapağı tümörlerine yaklaşımın belirlenmesinde iyi bir anamnez ve lezyonun klinik özellikleri dikkate alınmalıdır.11-13 Gözkapağında görülen iyi huylu tümörlerin yavaş büyümesi ve sıklıkla asemptomatik olması nedeniyle birçok hasta hekime başvurmamakta, tanı konan olgularda eksizyon nadiren uygulanmakta ve histopatolojik inceleme birçok olguda yapılmamaktadır. Bu nedenle iyi huylu gözkapağı tümörlerinin gerçek sıklığının literatürde bildirilenden daha fazla olduğu düşünülmektedir.5,6
Birçok olguda iyi huylu gözkapağı tümörlerine tanı koymak oldukça kolay olmakla birlikte, bazı olgularda kesin tanı ancak histopatolojik inceleme ile belirlenebilmektedir.7,11-14 Bu nedenle cerrahi olarak çıkarılan her dokunun histopatolojik değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu çalışmada amaç iyi huylu gözkapağı tümörlerinin klinik ve histopatolojik özelliklerini değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntem
Ocak 2009-Mayıs 2010 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı’nda iyi huylu gözkapağı kitlesi tanısıyla opere edilen ve histopatoloji sonucu iyi huylu olarak değerlendirilen 79 hasta çalışmaya dahil edildi. Çalışma Helsinki Deklarasyonu prensiplerine uygun bir biçimde organize edildi ve yürütüldü. Tüm hastaların kayıtları retrospektif olarak incelendi; yaş, cinsiyet, tümör lokalizasyonu ve histopatolojik tanıları kaydedildi. Tüm olguların ön segment fotoğraf kayıtları patoloji sonuçlarıyla karşılaştırıldı.
Sonuçlar
Çalışmaya histopatoloji sonucu iyi huylu olarak değerlendirilen toplam 79 hasta dahil edildi. Olguların yaş ortalaması 53 yıl (veri aralığı: 10-82 yıl) olarak saptandı. Hastaların 36’sı kadın (%46), 43’ü erkekti (%54). Bu çalışmada en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleri nevüs ve papillomlar (n=15, %19) olarak saptandı. 11 olguyla (%14) seboreik keratoz ikinci sırada gelmekte idi. İnflamatuar lezyonlar, 10 olguyla (%13) üçüncü sırada idi (Tablo 1). İyi huylu gözkapağı tümörleri %51 sıklıkla daha çok üst kapakta lokalize olarak izlendi (Tablo 2).
Nevüsler konjenital veya edinsel olabilir. Klinikte iyi sınırlı, küçük, yuvarlak, pigmentli (Şekil 1) veya pigmentsiz, makül veya papül şeklinde görülür. Histopatolojisinde melanosit proliferasyonu ve kümelenmiş nevüs hücreleri görülür (Şekil 2).
Çalışmamızda nevüsler en sık 60-70 yaş grubunda (n=6, %40) gözlendi. Olguların yaş ortalaması 51 yıl (veri aralığı: 22-71 yıl) olarak saptandı. Histopatoloji sonucu nevüs olarak gelen olguların %67’si (n=10) kadındı. Nevüsler olguların %53’ünde (n=8) alt gözkapağında, %47’sinde (n=7) üst gözkapağında görülmekte idi.
Papillomlar klinikte yüzeyi düzensiz, saplı veya sapsız lezyonlar şeklinde görülür (Şekil 3). Histopatolojik incelemesinde vaskülarize bağ dokunun hiperkeratotik ve akantotik skuamöz epitelle çevrili, parmak benzeri projeksiyonları saptanır (Şekil 4).
Papillomlar en sık 50-60 yaş grubunda (n=6, %40) görülmekte olup olguların yaş ortalaması 50 yıl (veri aralığı: 12-69 yıl) idi. Papillom saptanan olguların %53’ü (n=8) kadındı. Papillomların %67‘si (n=10) üst gözkapağında, %33’ü (n=5) alt gözkapağında lokalize olarak saptandı.
Seboreik keratoz orta ve ileri yaşta daha sık görülen, yavaş büyüyen, keskin sınırlı, genellikle pigmentli, yüzeyinde çatlaklar ve papiller oluşumlar içeren, yuvarlak veya oval bir lezyondur (Şekil 5). Histopatolojisinde bazal epitel hücre proliferasyonu, keratin dolu kistler, hiperkeratotik ve akantotik bir epidermis görülür (Şekil 6).
Bizim çalışmamızda, seboreik keratoz en sık 60-70 yaş grubunda (n=4, %36) izlendi. Olguların yaş ortalaması 58 yıl (veri aralığı: 10 - 78 yıl) olarak tespit edildi. Histopatoloji sonucu seboreik keratoz olan olguların %82’si (n=9) erkekti. Lezyonların %64’ü (n=7) üst gözkapağında, %27’si (n=3) alt gözkapağında, 1’i ise iç kantusta izlendi.
İnflamatuar lezyonlar en sık 50-60 yaş grubunda (n=5, %50) gözlendi, olguların yaş ortalaması 59 yıl (veri aralığı: 20-82 yıl) olarak saptandı. Lezyonların %60’ı (n=6) üst gözkapağında, %40’ı (n=4) ise alt gözkapağında lokalize idi. Kadın erkek oranı eşitti.
Bu seride kadınlarda en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleri nevüsler (n=10, %28) olup ikinci sırada papillomlar (n=8, %22) gelmekte idi. Erkeklerde en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleri ise seboreik keratoz (n=9, %21) olup, papillomlar (n=7, %16) tarafından takip edilmekte idi.
Tartışma
İyi huylu gözkapağı tümörleri, kapak tümörleri içerisinde en sık görülen grubu oluşturur. Deprez ve ark.1 5504 olguluk serilerinde gözkapağı tümörlerinin %84’ünün iyi huylu olduğunu göstermişlerdir. Benzer şekilde Xu ve ark.’nın15 2639 gözkapağı tümöründen oluşan serisinde iyi huylu gözkapağı tümörlerinin olguların %86,2’sini oluşturduğu bildirilmiştir. Pornpanich ve ark.16 297 olgu ile yaptıkları çalışmada gözkapağı tümörlerinin %89,2’sinin iyi huylu olduğunu belirtmişlerdir. Obata ve ark.17 gözkapağı tümörü saptanan 87 hastanın %73’ünü iyi huylu tümörlerin oluşturduğunu göstermişlerdir. Farklı olarak Coroi ve ark. ise gözkapağı tümörü saptanan 471 olgudan sadece %45,8’inin iyi huylu olduğunu, buna karşılık olguların %54,2’sinin malign karakter taşıdığını bildirmişlerdir.3
Çalışmamızda en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleri sıklık sırasına göre; nevüs (%19), papillom (%19), seboreik keratoz (%14) ve inflamatuar lezyonlar (%13) olarak saptanmıştır. Bu konuda yapılmış daha önceki çalışmalarda en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörlerinin papillom, seboreik keratoz ve nevüs olduğu gösterilmiştir.1,3,5,18 Xu ve ark.’nın15 çalışmasında ise en sık görülen iyi huylu gözkapağı tümörleri inflamatuar lezyonlar, nevüs ve papillomlar olarak bildirilmiştir. Japonya, Tayvan ve Güney Kore’de yapılan çeşitli çalışmalarda nevüslerin papillom ve kistlere oranla daha sık görüldüğü belirtilmiştir.6,8,17
İyi huylu gözkapağı tümörleri 50 yaş üzerinde daha sıktır.3,5 Çalışmamızın sonucunda olguların yaş ortalamasının 53 yıl ve %65’inin 50 yaş üzerinde olduğu belirlenmiştir. Spraul ve ark.’nın18 çalışmasında papillom saptanan olguların yaş ortalaması 50,4 yıl, seboreik keratoz saptanan olguların yaş ortalaması 65,5 yıl ve nevüs saptanan olguların yaş ortalaması 51,9 yıl olarak bildirilmiştir. Deprez ve ark.’nın1 çalışmasında papillom saptanan olguların yaş ortalamasının 56 yıl ve seboreik keratoz saptanan olguların yaş ortalamasının ise 69 yıl olduğu gösterilmiştir. Bizim çalışmamızda ise yaş ortalaması, papillom grubunda 50 yıl, seboreik keratoz grubunda 58 yıl ve nevüs grubunda 51 yıl olarak saptanmıştır.
Kersten ve ark.’nın14 çalışmasında gözkapağı lezyonlarının klinikopatolojik korelasyonu araştırılmış ve klinik olarak iyi huylu olduğu düşünülen 692 olgunun histopatolojik değerlendirmesinde 13 olguda (%1,9) malignite saptanmıştır. Bu konuda yapılan diğer bir çalışmada ise, gözkapağı tümörlerinde klinik ve histopatolojik tanılar arasında %16,2 uyumsuzluk olduğu bildirilmiştir. Çalışmanın sonucunda klinikte malign olarak değerlendirilen olguların %11,6’sının patoloji sonucunun iyi huylu olduğu ve klinik olarak iyi huylu olduğu düşünülen olguların %4,6’sının patolojisinde malignite saptandığı belirtilmiştir.12 Yazıcı ve ark.13 yaptıkları çalışmada gözkapağı malign tümörlerinde klinik tanının güvenilirliğini araştırmışlar ve olguların %91’inde klinik tanının histopatoloji ile uyumlu olduğunu bildirmişlerdir. Aynı çalışmada iyi huylu gözkapağı tümörlerinde klinik tanının doğruluk oranının daha yüksek olduğu belirtilmiştir.
Bu çalışma gözkapağında görülebilen çeşitli iyi huylu tümörlerin sıklığı ve demografik özellikleri konusunda bir veri sunmaktadır. Gözkapağının iyi huylu ve malign karakterde lezyonlarının klinik tanısal değerlendirmesinde bu veri göz önünde tutulmalıdır. İyi huylu gözkapağı tümörlerine klinik olarak tanı konabilmesine rağmen malign tümörlerden ayırıcı tanının yapılabilmesi için eksize edilen tüm kapak lezyonlarının histopatolojik değerlendirmesinin yapılması büyük önem taşımaktadır.10,11,14,16
Yazışma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Aslıhan Uzun, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göz Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara Türkiye
Tel.: +90 312 595 62 60 Gsm: +90 506 787 27 48 E-posta: [email protected] Geliş Tarihi/Received: 26.05.2011 Kabul Tarihi/Accepted: 13.10.2011