ÖZET

Sonuç:

Sweep VEP yöntemi, koopere olamayan hastalar ve preverbal çağdaki çocuklarda görme keskinliğinin değerlendirilmesinde güvenilir bir alternatif yöntem olma potansiyeli taşımaktadır.

Bulgular:

Sweep VEP kayıtları ile elde edilen görme keskinliği tahmini değerleri Snellen eşeli ile saptanan subjektif görme keskinliği sonuçları ile korelasyon göstermiştir. Sağ gözde korelasyon katsayısı = 0,324, p<0,05; Sol gözde korelasyon katsayısı=0,335, p<0,05 bulunmuştur.

Materyal, Metod:

Refraksiyon ve oküler motilite muayenesi, en iyi düzeltilmiş görme keskinliği ölçümleri (Snellen eşeli ile) yapılan ve yaşları 6 ila 38 arasında değişen 27'si erkek 17'si kadın 44 olgu çalışmaya alındı ve sweep VEP testi uygulandı. Sweep VEP; kooperasyonu yetersiz olan kişilerde görme keskinliğini tespit etmek amacıyla tasarlanmış bir programdır. Olgular optoelektronik stimülatörün 200 cm uzağına oturtulup 5 ile 15 Hz arasında değişen frekanslarda, alterne eden ve 10 saniye içinde patern boyutları küçülen dama tahtası paternli stimulus ile VEP kayıtları alınmaktadır. Olgulara sweep VEP programında görme keskinliği 0,03 ile >1,1 aralığındaki test uygulandı. Normal bireyde patern boyutu küçüldükçe kaydedilen amplitüd cevabı artmakta, maksimuma ulaşmakta ve sonrasında hızlı olarak azalmaktadır. Görme keskinliği en küçük paternde ortaya çıkan cevaba göre hesaplanmaktadır. Her olgunun sweep VEP ile sağ ve sol göz için ortalama ve maksimum görme keskinlikleri kayıt edildi.

Amaç:

Görme keskinliğinin sweep VEP (görsel uyarılmış potansiyel) yöntemi ile değerlendirilmesi.

GİRİŞ

Günümüzde görme keskinliğini değerlendirilmesi için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Görsel fonksiyonun değerlendirilmesindeki yöntemlerin çoğu subjektiftir. Klinikte kullanılan en önemli subjektif metodlardan biri Snellen eşelidir. Görme fonksiyonunun objektif değerlendirilmesini sağlayan yöntemlerden biri de görsel uyarılmış potansiyellerdir (VEP) (1). Bir görsel uyarılmış potansiyel test çeşidi olan sweep VEP görsel fonksiyonun hızlı değerlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır (2). Sweep VEP; kooperasyonu yetersiz olan kişilerde ve çocuklarda görme keskinliğini tahmini tespit edilmesi amacıyla kullanılmaktadır (3-9). Tyler ve ark. yaptığı çalışmada durgun durum cevabı oluşturan alterne eden yüksek, geçici frekans oranlarındaki patern stimulusları kullanmışlardır. Bu stimuluslar çeşitli uzaysal frekanslarda değiştirilerek kullanılmıştır. Sweep VEP çeşitli oküler ve sistemik hastalıkları olan çocukların değerlendirilmesinde kullanılabilmektedir (5,7-9,11). Normal, yetişkin bireylerde Snellen keskinliği ile sweep VEP keskinliği tek gözün görmesi bulanıklaştırılarak karşılaştırılmıştır (12-14). Ridder ve ark. görme keskinlikleri iyi olan normal bireylerde sweep VEP ile yapılan ölçümlerin LogMAR keskinliği ile eşit veya daha düşük olduğunu saptamıştır (15-16). Bu çalışmanın amacı, görme keskinliğini günümüzde rutin olarak kullanılan ondalık sistemde veren bir VEP çeşidi olan sweep VEP ve Snellen eşeliyle saptanan görme keskinlikleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir.

MATERYAL METOD

İstanbul Tıp Fakültesi Ortoptik Birimi Elektrofizyoloji laboratuarında Ocak ile Mayıs 2006 tarihleri arasında başvuran yaşları 6 ila 38 arasında değişen 44 olgunun 88 gözü çalışmaya alındı. Olgular çalışma konusunda bilgilendirilerek onayları alındı. Olguların refraksiyon ve oküler motilite muayenesi, binoküler görme değerlendirilmesi yapıldı. En iyi düzeltilmiş görme keskinlikleri Topcon ACP-7 Auto Chart Projector kullanılarak dört metre uzaklıktan Snellen eşeli ile değerlendirilerek kaydedildi. Olguların rutin ön ve arka segment muayeneleri yapıldı.

Sweep VEP kayıtları Metrovision-Vison Monitor™ sistemi kullanılarak alındı. Optoelektronik stimülatörün çözünürlüğü 1024x768, ortalama aydınlık 50 cd/m 2'ydi. Olgular optoelektronik stimülatörün 200 cm uzağına oturtulup 5 ile 15 Hz arasında değişen frekanslarda, alterne eden ve 10 saniye içinde patern boyutları küçülen dama tahtası paternli stimulus ile VEP kayıtları alındı . Kayıtlar alınırken olguların ekranın ortasındaki kırmızı renkli kare şeklindeki fiksasyon noktasına bakmaları istendi. Kayıtlar optoelektrik stimülatöre bağlı bulunan Metrovision-Vision Monitor Bioelectric Recording Unit TM amplifikatörü aracılığıyla standart gümüş klorür (AgCl) kupula elektrodları ile 2 kanaldan alındı. Metal kupula elektrodlarından aktif elektrodlar oksipital kemikte protuberentia oksipitalis eksternanın 2 cm üzeri ve yaklaşık 2 cm sağ ve solda oksipital kortekse denk gelecek şekilde yerleştirildi. Referans elektrod vertekse, toprak elektrodu ise kulak memesine konuldu. Olgulara sweep VEP programındaki görme keskinliğini 0,03 ile >1,1 aralığındaki test eden program uygulandı. Olguların her birinden onar saniye süren on sweep VEP kayıdı alındı. Stimulus ilk olarak düşük uzaysal frekansta gösterildikten sonra durgun durum cevabı elde edilince; uzaysal frekans adım adım üst sınıra doğru arttırılmaktadır. Görme keskinliği, en küçük paternde ortaya çıkan cevaba göre tahmin edilmektedir. Snellen eşelindeki 1.0 görme keskinliği 1 ark dakikalık açıya, bu da 30 devir/ dereceye eşittir. Her olgunun Sweep VEP ile sağ ve sol göz için ortalama ve maksimum görme keskinlikleri kayıt edildi. İstatistiksel analiz SPSS 11.0 istatistiksel analiz bilgisayar programı (SPSS Inc., Chicago, Illnois, USA) ile yapıldı.

SONUÇLAR

Olguların 27'si erkek (%61.3), 17'si kadındı (%38.6). Olguların yaşları 6 ila 38 arasında değişmekteydi (ortalama 13.2). Snellen eşeli ile değerlendirilen en iyi düzeltilmiş görme keskinlikleri sağ gözde ortalama 0.82 ± 0.2 (0.2-1.0), sol gözde ortalama 0.83 ± 0.2 idi (0.2-1.0). Hastaların sağ ve sol göz görme keskinlikleri ile göz sayıları şekil 1'de gösterilmiştir.

Kaydedilen sweep VEP değerleri sağ gözde sweep maksimumu ortalama 0.89 ± 0.33, sweep ortalaması ort. 0.39 ± 0.12; sol gözde sweep maksimumu ortalama 0.93 ± 0.32, sweep ortalaması ort. 0.41 ± 0.11idi. Sweep VEP kayıtları ile elde edilen görme keskinliği tahmini değerleri, Snellen eşeli ile saptanan subjektif görme keskinliği sonuçları arasında her iki göz için de istatistisel olarak anlamlı düzeyde korelasyon göstermiştir. (Sağ gözde korelasyon katsayısı = 0,324, p<0,05, sol gözde korelasyon katsayısı = 0,335, p<0,05).

TARTIŞMA

Yapılan sweep VEP kayıtlarında görme keskinliğinin ondalık hanesi ark dakika ile ters orantılıdır (1,0 görme keskinliği 0,1 ark dakikaya uymaktadır). Normal bireyde patern boyutu küçüldükçe kaydedilen amplitüd cevabı artmakta, maksimuma ulaşmakta ve sonrasında hızlı olarak azalmaktadır. Görme keskinliği en küçük paternde ortaya çıkan cevaba göre tahmin edilmektedir.

Arai ve ark. yaptığı çalışmada çeşitli oküler patolojileri olan 100 hastayı Snellen görme keskinliği ve sweep patern reversal VEP ile değerlendirmiş ve iki yöntemin birbiri ile korelasyon gösterdiğini belirtmişlerdir (17).

Diğer bir çalışmada ise; Ridder ve ark. Ambliyopi tedavisi öncesi horizontal gratingli stimulusun kullanıldığı sweep VEP ile tahmini görme keskinliği tayin yönteminin tedavi sonrası görme keskinliği sonuçları için iyi bir prediktör faktör olarak gösterdiğini belirtmişlerdir (18).

Köse ve arkadaşları, özellikle 6 aylıktan büyük çocuklarda görme keskinliğinin objektif olarak saptanması nda sweep VEP yöntemini kullanışlı bulmuşlardır (19).

Bir başka çalışmada ise kullanım kolaylığı ve kısa sürede cevap alınabilmesinden dolayı klinikte kullanımın yararlı olabileceği söylenmiştir (20).

Bunların yanında Da costa ve ark. Kooperasyon güçlüğü olan 37 spastik serebral palsili hastanın görme keskinliğini sweep VEP ve davranışsal metodlarla değerlendirmişler ve sonuçta bu kişilerde motor bozuklukların davranışsal ölçüm yöntemlerine etkisi olabileceğinden elektrofizyolojik ölçümlerin (sweep VEP) görme keskinliği tahmininde daha etkin ve güvenilir olduğunu saptamışlardır (21).

Bizim çalışmamızda da dama tahtası paternli sweep VEP ölçümleri hem sağ göz hem de sol gözde Snellen eşeli ile uyumlu sonuçlar göstermektedir.

Sonuç olarak; sweep VEP yöntemi koopere bireylerde geleneksel subjektif yöntemlerle korelasyon gösteren sonuçlar vermekte ve koopere olamayan hastalar ve preverbal çağdaki çocuklardaki alternatif yöntemlere kıyasla taşıdığı uygulama kolaylığı ve objektif ölçüm avantajları nedeniyle de bu yaş grubunda görme keskinliğinin değerlendirilmesinde güvenilir bir alternatif yöntem olma potansiyeli taşımaktadır.