ÖZET
Amaç:
Atopik dermatitli (AD) olgularda ve sağlıklı bireylerde korneanın topografik, biyomekaniksel ve kalınlık özelliklerinin karşılaştırılması.
Gereç ve Yöntem:
Bu ileriye dönük, kesitsel, ve karşılaştırılmalıçalışmaya 28 sağlıklı bireyin 28 gözü (kontrol grubu) ve 28 atopik dermatit tanılı hastanın 28 gözü (çalışma grubu) dahil edildi. Her bir katılımcının Scheimplug kamera ve Plasido disk topografi sistemi (Sirius) ile korneal topografik ölçümleri, Ocular Response Analyzer (ORA) ile kornea biyomekaniksel özellikleri ultrasonik pakimetri ile santral kornea kalınlıkları elde edildi.
Sonuçlar:
Her iki grubun topografik ölçümleri arasında anlamlı fark tespit edilmedi (p>0.05). Kornea histeresis (KH) ve kornea direnç faktörü (KRF) her iki grupta benzerdi (p>0,05). Ultrasonik pakimetri ile ölçülmüş santral kornea kalınlık (SKK) ölçümleri AD hastalarda kontrol gruba göre anlamlı derecede düşük saptandı (p<0,05).
Tartışma:
Atopik dermatitli olgularla aynı yaş grubundaki sağlıklı bireyler arasında, korneal topografik bulgular ve korneal biyomekanik parametreler açısından anlamlı fark bulunamamıştır. Santral kornea kalınlığı ise atopik dermatitli olgularda sağlıklı kontrollere göre daha düşük bulunmaktadır.
Giriş
Atopik dermatit derinin kaşıntılı, kronik inflamatuar bir hastalığıdır.1 Atopik dermatitli hastalarda göz bulgularına sık rastlanır.2 Bu hastalarda blefarit, keratokonjuktivit, keratokonus, üveit, arka ve ön subkapsuler katarakt, retina dekolmanı ve okuler herpes simplex enfeksiyonu gibi göze ait komplikasyonlar gelişebilmektedir.3-5
Atopik dermatitli hastalarda görülebilen kaşıntı, sulanma, batma şikayetleri allerjik göz tutulumu ile ilişkilidir. Atopik zeminde gelişen kronik korneal irritasyonun korneayı olumsuz etkileyerek ektatik hastalıklara zemin hazırlayabileceği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.6-8 Buradan yola çıkarak, bu çalışmada, atopik dermatitli ve sağlıklı bireylerin korneal topografik özellikleri ve korneal biyomekanik parametreleri karşılaştırılmıştır.
Gereç ve Yöntem
Bu prospektif ve kesitsel araştırma İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Eğitim Araştırma Hastanesi, Beyoğlu Göz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göz Bölümlerinde ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Bölümünde yapıldı. Çalışmamızda Helsinki Deklarasyon ilkelerine uyuldu. Tüm katılımcılardan sözel ve yazılı bilgilendirme sonrası imzalı onam formu alındı.18 yaş altı olan katılımcıların ebeveynlerinden imzalı bilgilendirilmiş onam formu alındı.
Katılımcılar sağlıklı bireyler (kontrol grubu) ve atopik dermatitli olgular (çalışma grubu) olarak iki gruba ayrıldı. Çalışma grubundaki hastalar Dermatoloji bölümünden atopik dermatit tanısı almış hastalardan oluşturuldu. Çalışma grubu allerjik göz bulguları olanlar ve olmayanlar olmak üzere iki alt gruba ayrıldı.
Daha önce göz cerrahisi veya travması geçiren olgular, kontakt lens kullananlar, inflamatuar göz hastalığı olanlar, glokom bulgusu olanlar, diabeti olanlar ve anti-allerjik ilaç (kortizon, anti-histaminik vs.) kullananlar çalışma dışında bırakıldı.
Muayene Protokolü
Tüm katılımcılarda düzeltilmiş görme keskinliği (GK), Goldmann aplanasyon tonometresi ile göz içi basıncı (IOPGAT), biomikroskopik muayene ve fundus değerlendirildi. Tüm hastalara Ocular response analyser (ORA Reichert Ophthalmic Instruments, Buffalo, NY, USA) ölçümü, rahat oturma pozisyonunda ve özel bir odada aynı tecrübeli teknisyen tarafından uygulandı. Her bir hastadan yapılan üç kaliteli ölçümün ortalaması istatistiksel değerlendirme için kaydedildi. Korneal topografik görüntülemeler Scheimpflug image teknigini ve Placido Disk teknigini bir arada kullanan Sirius® cihazı (Costruzione Strumenti Oftalmici) ile aynı tecrübeli teknisyen tarafından uygulandı. Her bir hastadan üçölçüm yapıldı ve en iyi fiksasyon ve takip özelliğine sahip olan ölçüm değerlendirmeye alındı. Ayrıcı katılımcıların santral kornea kalınlıkları (SKK) ultrasonik pakimetre (DGH-550, DGH Technology Inc., Exton, PA, USA) katılımcıların hangi grupta bulunduğundan habersiz olan aynı deneyimli uygulayıcı tarafından değerlendirildi.
İstatistiksel Değelendirme
İstatistiksel değerlendirme için SPSS 16.0 programı kullanıldı. Verilerin normal dağılımları Kolmogorov-Smirnov testi (p>0,05) kullanılarak kontrol edildi Her iki grup değerlerinin karşılaştırılmasında t testi kullanıldı. Ortalamalar arasında anlamlı fark bulunduğunda Bonferroni testi kullanıldı. P değerinin <0,05 olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular
Çalışmaya 28 sağlıklı olgu ile 28 atopik dermatitli hastanın sağ gözleri dahil edildi. Her iki grup arasında yaş ve cinsiyet açısından anlamlı fark saptanmadı (Tablo 1). Atopik dermatitli hastalarda 20 sinde (%71,4) allerjik göz bulguları (papiller reaksiyon, hiperemi, vb) saptandı.
Korneal Kalınlık Ölçümleri
Santral korneal kalınlıklar (SKK) ultrasonik pakimetri ve Sirius kullanılarak yapıldı. Ultrasonik ölçümlerde çalışma grubunda ortalama SKK 545,7±41,4µm kontrol grubunda ise 565,1±22,2µm saptandı(p=0.035). Sirius ölçümlerinde ise ortalama SKK çalışma grubunda 530,2±44,7 µm, kontrol grubunda ise 546,7±20,8 µm saptandı (p=0,084) (Tablo 2).
Çalışma grubunda allerjik göz bulgusu olanlarla kontrol grubu arasında yapılan değerlendirmede allerjik bulgusu olanlarda her iki ölçüm de de SKK değerleri olmayanlara göre anlamlı derecede az bulundu (p=0,006 ve p=0,027) (Tablo 2).
Korneal Topografik Bulgular
Çalışma ve kontrol grubundaki korneal topografik bulguların karşılaştırılması Tablo 2 de gösterilmiştir. K1, K2, ortalama keratometri değerleri, irregularite ve yüzey asimetri indeksinde (SAİ) iki grup arasında anlamlı fark saptanmadı (p<0,05). Çalışma grubunda allerjik göz bulgusu olanlarla kontrol grubu arasında korneal topografik bulgular açısından anlamlı fark bulunmadı (p>0,05).
Kornea Biomekaniksel Değerler (KH ve KRF)
Tablo 3 iki grup arasındaki KH ve KRF değerleri karşılaştırmasını göstermektedir. Çalışma grubunda ortalama KH değeri 11,6±1,5 mmHg iken kontrol grubunda 11,2±1,5 mmHg olarak saptandı (p=0,75). Çalışma grubunda ortalama KRF değeri 11,2±1,6 iken kontrol grubunda 11,3±1,7mmHg olarak bulundu (p=0,79). Çalışma grubunda allerjik okuler bulgusu olanlarda ortalama KH değeri 11,1±1,4 mmHg ve ortalama KRF değeri 10,7±1,7 mmHg olarak bulundu. Bu değerler kontrol grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı bir fark elde edilmedi (p>0,05).
Tartışma
Atopik hastalıkların özellikle de atopik dermatitin keratakonus ve pellucid marjinal dejenerasyonu gibi ektatik korneal hastalıklarla ilişkisi yapılan birçok çalışmada gösterilmiştir.9-14 Ayrıca kronik kaşıntının ve genetik yatkınlığın atopik hastalıklarda ektatik hastalık riskini arttırdığı gösterilmiştir.15,6 Keratokonüslü hastaların %56’sında atopik göz hastalığı, %16’sında ise atopik deri hastalığı tespit edilmiştir.16 Atopinin kendisinden çok, atopiye bağlı göz ovalamanın neden olduğu mekanik etkinin keratokonüsün bir nedeni olduğu bildirilmektedir.17
Bununla birlikte atopik dermatitli hastaların korneanın topografik ve biyomekanik özelliklerini karşılaştırmalı olarak değerlendiren bir çalışma literatürde bulunmamaktadır. Çalışmamızda, alerjik göz bulguları bulunan ya da bulunmayan AD’li hastaların kornea kalınlıkları, kornea topografi bulguları ve kornea biyomekaniksel özellikleri benzer yaş ve cinsiyet dağılımına sahip sağlıklı hastaları içeren kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır.
Çalışmamızda olguların santral kornea kalınlıkları ultrasonik pakimetri ve Sirius ile ölçülerek cihazlar arasında karşılaştırma yapılmıştır. Her iki cihazla da SKK kalınlığı AD’li hastalarda sağlıklı kontrollere göre daha düşük bulunmakla birlikte, sadece ultrasonik ölçümde elde edilen SKK değeri anlamlı olarak farklılık göstermiştir. Ayrıca, alerjik göz bulguları olan grupta her iki cihazla elde edilen SKK değeri, sağlıklı kontrollere göre anlamlı düşük çıkmıştır. Literatürde atopik dermatitli hastalarda kornea kalınlığıölçümü ile ilgili yapılmışçalışma bulunmamaktadır. Kornea kalınlığı refraktif cerrahiye uygunluk, ektatik hastalıklar, göz içi basıncının doğru değerlendirilmesi ve glokom gibi birçok oftalmolojik alanda öneme sahiptir.17,9 Santral kornea kalınlığının doğru değerlendirilmesi, olgulara doğru yaklaşım için önem taşımaktadır.
Çalışmamızda Scheimplug kamera ve Plasido disk topografi sistemi (Sirius) kullanılarak olguların korneal topografileri değerlendirilmiştir. Gruplar arasında keratometri değerleri, yüzey asimetri indeksi açısından fark bulunmamıştır. Ayrıca göz bulguları bulunan AD’li hastalarla sağlıklı kontroller arasında da korneal topografik bulgularda farklılık saptanmamıştır. Çalışmamızda hiçbir katılımcıda korneal topografik değerlendirilmesinde keratokonus, keratokonus şüphesi veya anormal korneal topografi değeri (Keratometri >47D) saptanmamıştır.
Literatürde atopik dermatitli hastalarda korneal biyomekaniksel özelliklerin değerlendirilmesi ile ilgili çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda ORA cihazı kullanılarak olguların KH ve KRF gibi korneal biyomekanik parametreleri değerlendirilmiştir. KH ve KRF değerleri AD’li ve sağlıklı kontrol grubunda benzer olarak bulunmuştur. Ayrıca alerjik göz bulgusu olan AD li hastalarla sağlıklı kontroller arasında KH ve KRF değeri farklılık göstermemiştir. Korneanın biyomekanik özelliklerinin bilinmesi, göz içi basıncı (GİB) ölçümünde, refraktif cerrahi adaylarının ameliyat öncesi değerlendirilmesinde, sağlıklı ve anormal kornea ayrımında kullanılabilmektedir.21,1 ORA (Reichert Ophthalmic Instruments, Buffalo, NY) korneanın viskoelastik ve dirençözelliklerini KH ve KRF değerleri olarak gösterir. KH değerinin kornea visköz dirençözelliğini KRF ise gözün ortalama direncini ifade ettiği bilinmektedir.23,3 Laser-assisted in situ keratomileusis (LASİK) sonrası kornea biyomekaniksel değerlerinin (KH ve KRF) anlamlı derecede azaldığı gösterilmiştir.25 Flep oluşturulması ve stromal lazer doku ablasyonu buna neden olmaktadır.26 Lazer cerrahisi sonrası oluşan korneal zayıflık ektazi gelişimine neden olur.27 AD hastalarında korneal refraktif cerrahi sonuçlarını değerlendiren çalışma olmamakla birlikte azalmış kornea kalınlığı cerrahi sonrası AD hastalarında risk oluşturabilir. Özellikle AD hastalarında allerjik okuler bulgu varsa (atopik keratokonjuktivit) SKK, KH ve KRF değerleri allerjik bulguları olmayanlara göre anlamlı derecede düşük olduğundan cerrahi sonrası ektazi riski daha yüksek olabilir.
Sonuç olarak, AD’li olgularda, KH ve KRF gibi korneal biyomekanik parametreler ve korneal topografik değerler sağlıklı bireylerle benzerlik göstermektedir. Bununla birlikte, bu hastalarda ultrasonik pakimetri ile ölcülmüş SKK değeri, sağlıklı kontrollere göre daha düşük bulunmaktadır.